De klimaatcrisis is een groot en complex probleem. Voor de oplossing van dit probleem kijken we letterlijk onvoldoende onder de oppervlakte. Bluebonds als oplossing voor een gezond financieel rendement.
Oplossingen die het probleem groter maken
Elke dag lost iedereen continu tal van problemen zonder enige moeite op. Toch lukt ons dat niet met grotere, complexe problemen. De uitdaging is om de vaardigheid onder de knie te krijgen om met deze complexe problemen om te gaan. Het begint al dat we het liever niet over problemen hebben. We denken liever in oplossingen. Dat klinkt positief, maar dit ontwijkende gedrag maakt het probleem alleen maar groter en complexer. De klimaatcrisis en de energietransitie is zo’n groot en complex probleem. Oplossingsgericht als we zijn, gaan we allemaal elektrisch rijden en mogen we in 2050 geen CO2 meer uitstoten. Alsof het probleem daarmee is opgelost. Allereerst is CO2 weliswaar een broeikasgas, maar niet het belangrijkste broeikasgas. Dat is namelijk waterdamp. Alleen kunnen we de menselijke uitstoot van CO2 wel terugdringen, maar denken we weinig invloed te kunnen uitoefenen op de hoeveelheid waterdamp. Er is studie gedaan naar de positieve effecten van herbebossing op de hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer. Wie dat leest, denk al snel dat we naar het verkeerde broeikasgas kijken. Verder zijn er nog altijd duizenden kolencentrales in de wereld. Die leveren de marginale capaciteit om elektrische auto’s te laten rijden. Zonder elektrische auto’s zouden er al behoorlijk wat kolencentrales kunnen sluiten. Typisch een oplossing waar de staart zwaait met de hond.
Het belangrijkste ecosysteem op deze planeet
Veel van het probleem is op te lossen met het belangrijkste ecosysteem op aarde. Dit is een groot complex systeem, maar ook één die niet goed zichtbaar is. Het zijn namelijk onze oceanen. Dat ecosysteem is verstoord door wat economen de ‘tragedy of the commons’ noemen. Eigenlijk is dit in essentie waar duurzaamheid om draait, om het internaliseren van externe effecten in de prijs van een goed. In Nederland kenden we vroeger de meent, een gemeenschappelijk stuk weidegrond waarop koeien grazen die toebehoren aan verschillende boeren. Elke boer wil zoveel mogelijk verdienen. Als zo’n boer een koe toevoegt, is er per koe minder gras beschikbaar. Minder gras betekent voor elke koe minder melk, maar dit nadeel wordt gedeeld door alle boeren. Het streven naar maximale opbrengst zorgt hier niet voor collectieve welvaart. Eigenbelang gaat voor het negatieve effect op het algemeen belang. Oceanen zijn in feite één grote meent, maar oceanen zijn tegelijkertijd essentieel om de planeet leefbaar te houden. We noemen onze planeet aarde, maar wellicht was oceaan een betere naam. Laten we dan maar vasthouden aan de blauwe planeet, want er zijn voldoende andere planeten, maar er is geen blauwe planeet B in de buurt. Terwijl de oceanen van vitaal belang zijn voor onze planeet zorgt opwarming, verzuring, overbevissing, plastic en watervervuiling ervoor dat dit ecosysteem snel dreigt te verdwijnen. In dit tempo zou eind deze eeuw de helft van al het leven uit de oceaan zijn verdwenen.
Bluebonds met een positieve impact
Dat we dit complexe ecosysteem moeilijk duurzaam kunnen ontwikkelen blijkt uit het wereldwijde visserijbeleid. Regionale belangengroepen bepalen hier het uiteindelijke beleid. De consument kiest steeds vaker voor duurzaam, maar krijgt dat niet. Buiten de 12-mijls en de 200-mijlszones is de zee van iedereen, een onuitputtelijke hulpbron, zo lijkt het. Maar overbevissing gaat onder andere ten koste van de walvissen. Het IMF berekende in 2019 dat een walvis gemiddeld 17 ton CO2 opneemt, evenveel als 3.000 bomen. Nu zijn er nog enkele honderdduizenden potvissen wereldwijd, maar voor de walvisvaart waren er dat er meer dan 1 miljoen. Verder heeft het transport over zee een absurd grote carbon footprint, veel groter dan het zo vaak verguisde vliegverkeer. Het inzicht begint te komen dat hier wat aan moet worden gedaan. In plaats van greenbonds zijn er daarom nu ook bluebonds, obligaties die bijdragen aan de water gerelateerde verantwoorde ontwikkelingsdoelen. Want van de 17 verantwoorde ontwikkelingsdoelen gaat er relatief weinig naar de doelen nummers 6 en 14, schoon water en leven in het water. Op dit moment wordt de jaarlijkse economische waarde van alle oceanen becijferd op 3 biljoen dollar, waarmee de oceanen de vijfde economie ter wereld zouden zijn. Als we echt alle positief externe effecten internaliseren zou het met gemak de grootste economie ter wereld zijn. Nu heeft Nederland een bijzondere en historische band met het water. Inmiddels staat er meer dan 1 biljoen aan greenbonds uit, maar nauwelijks bluebonds. In combinatie met de juiste wet- en regelgeving kan hiermee een gezond financieel rendement worden behaald.